شلتون جکسون اسپایک لی، متولد 20 مارچ 1957، کارگردان، تهیه کننده، نویسنده و بازیگر آمریکایی است. شرکت فیلم‌سازی او، 40 acres and a mule filmworks، بیشتر از 35 فیلم را از سال 1983 تهیه کرده است. فیلم‌های لی روابط نژادی، جامعه سیاهپوستان و سفیدپوستان، نقش رسانه ها در زندگی معاصر، جرم و جنایت، فقر شهری و دیگر مسائل سیاسی را مورد بررسی قرار می‌دهد. لی جوایز بسیاری از جمله امی را کسب کرده است. او هم‌چنین نامزد دو جایزه اسکار شده است.

زندگی اولیه :
لی در آتلانتا، جورجیا به دنیا آمد. او پسر ژاکلین کارول، (معروف به شلتون) معلم هنر و ادبیات سیاهان، و ویلیام جیمز ادوارد لی سوم، موزیسین و آهنگساز جاز، است. او هم‌چنین سه برادر به نام‌های جویی، دیوید و سینکو دارد که همه آن‌ها در بخش‌های مختلف فیلم‌های لی فعالیت کرده اند. وقتی لی کوچک بود خانواده‌اش به روکلین نیویورک نقل مکان کردند. در دوران کودکی مادرش او را اسپایک صدا می‌زد. در بروکلین نیز او در دبیرستان john dewey حضور پیدا کرد.
لی در کالج مورهاوس که کالج تاریخی سیاهان بود ثبت نام کرد؛ جایی که او اولین فیلم دوران دانشجویی‌اش، last hustle in brooklyn ، را ساخت. او رشته‌های فیلم‌سازی را در دانشگاه کلارک آتلانتا خواند و با مدرک A.B لیسانیس در رشته‌ی ارتباطات جمعی از دانشگاه مورهاوس فارغ التحصیل شد. او در دانشکده‌ی تیش (مدرسه هنر) دانشگاه نیویورک فارغ‌التحصیل شذ؛ جایی که او فوق لیسانسش را در رشته‌ی فیلم و تلویزیون به دست آورد.

زندگی شخصی :
اولین فرزند لی و همسرش، اتورنی تونیا لوییس، که یک دختر بود در دسامبر ۱۹۹۴ متولد شد. آن‌ها هم‌چنین یک پسر به نام جکسون دارند که در سال ۱۹۹۷ متولد شد.
لی طرفدار تیم بیس بال آمریکایی نیویورک یانکی، تیم بسکتبال نیویورک نیکز و تیم فوتبال انگلیسی آرسنال است. یک مستند از مجموعه ESPN به نام 30for30 بر تاثیرات متقابل لی با میلر در بازی‌های نیکز در میدان مدیسون تمرکز می‌کند.


شغل حرفه‌ای فیلم‌سازی :
فیلم پایان‌نامه‌ی لی (joe`s bed-stuy barbershop:we cut heads) اولین فیلم دانشجویی بود که در مرکز لینکلن برای جشنواره فیلم‌های جدید کارگردانان جدید بود به نمایش درآمد. در سال 1985 لی شروع به کار بر روی اولین فیلم سینمایی اش she`s gotta have it کرد. با بودجه 175 هزار دلاری او، فیلم را در دو هفته فیلم‌برداری کرد. وقتی فیلم در سال 1986 منتشر شد و بیش از ۷ میلیون دلار در گیشه‌های آمریکا فروش کرد. 
در اواسط سال 1990 مارک levi`s تولید یک سری تبلیغات برای مدل 501 button fly jeans اش را به کارگردانی لی آغاز کرد.
مدیران بازار یابی از طرف شرکت نایک، کارگردانی برنامه‌های تبلیغاتی برای شرکتشان را به لی پیشنهاد کردند. او هم‌چنین تبلیغات converse,jaguar,taco bell و مارک ben and jerry را کارگردانی کرده است.


درگیری ها:
همانطور که لی در کارش معروف می‌شد در بعضی از مجادلات درگیر شد. بعد از پخش mo better blues لی توسط اتحادیه‌ی ضد افترا و منتقدان متهم به یهودی‌ستیزی شد. آن‌ها انتقاد کردند که شخصیت‌های صاحب کلاب فلتباش به عنوان «شایلوک» (شخصیتی از کتاب تاجر ونیزی شکسپیر) توصیف شده‌اند. لی اتهامات را انکار کرد و توضیح داد که او این کاراکترها را نوشته تا تلاش سیاه‌پوستان در برابر استثمار را نشان دهد. لی گفت که لو واسرمن، سیدنی شینبرگ یا تام پولاک از سران یهودی MCA و استودیو یونیورسال هرگز اجازه نمی‌دهند که یک فیلم با محتوای یهودی‌ستیزی توسط آن‌ها تولید شود. وی توضیح داد که او نمی‌تواند یک فیلم ضد یهودی بسازد؛ زیرا یهودیان هستند که هالیوود را می‌چرخانند و این یک حقیقت محض است.
در سال 1999 مجله‌ی نیویورک پست گزارش کرد که لی در طی صحبش با خبرنگاران در فستیوال کن نظری پرخاشگرانه نسبت به چارلتون هستون، رئیس انجمن ملی ریفل، بیان کرده است .

رهبر اکثریت جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان لی را محکوم کرد که نه تنها هیچ پیشنهادی برای مبحث خشونت در مدارس ندارد بلکه باعث خشونت و تنفر بیشتر هم می‌شود. در سال 2002 بعد از اظهارات سناتور ترنت لاوت راجع به پیشنهاد ریاست جمهوری شکست خورده، سناتور استروم ثرموند لی لاوت را عضو گروه حمل کارت ku klux klan نامید.
در ژوئن 2003 لی به منظور جلوگیری از استفاده از اسم مستعارش از شبکه اسپایک شکایت کرد. لی ادعا کرد که به خاطر شهرت او بینندگان ممکن است فکر کنند که او با این شبکه نوبنیاد ارتباط دارد.
لی در 28 مارچ 2004 جنجال برانگیخت. وقتی که در شبکه ABC لری برد بسکتبالیست را به خاطر مسابقاتش مبالغه‌آمیز نامید و گفت: "مبالغه آمیزترین بازیکن به نظر من لری برد است. لری برد یکی از بزرگ‌ترین بازیکنان در زمان حاضر است ولی به رسانه‌های سفید گوش کنید… مثل این است که این مرد مثل هیچ‌کدام از افرادی که قبل از او بازی کرده اند نیست".
در اکتبر 2005 لی درباره‌ی طوفان کاترینا به دولت فدرال حرفی زد. در پاسخ به سوال گزارشگر CNN که پرسیده بود آیا دولت عمدا از موقعیت و گرفتاری های سیاه‌پوستان آمریکایی چشم پوشی کرده؟ جواب داد: این خیلی دور از ذهن نیست . من چیز عجیبی در این نمی‌بینم که دولت آمریکا تلاش کرد تا همه سیاه‌پوستان را از نیواورلینز تبعید کند.
در برنامه تلویزیونی Real Time with Bill Maher لی درباره جنایات گذشته دولت حرف زد. 
در سال 2008 لی که با فیلم معجزه در خیابان آنا در فستیوال کن حضور داشت، کلینت ایستوود را به خاطر به تصویر نکشیدن تفنگداران سیاهپوست در فیلم پرچم‌های پدران ما مورد انتقاد قرار داد. 
ایستوود با استناد بر مدارک تاریخی پاسخ داد که فیلم او مختص تفنگدارانی است که در کوه سوریباچی در ایوجیما پرچم را برافراشتند و در آن زمان از جنگ جهانی دوم ارتش آمریکا جدا شده بود و هیچ‌کدام از مردانی که پرچم‌ها را برافراشتند سیاه‌پوست نبودند.
ایستوود هم‌چنین اشاره کرد که فیلم پرنده او در سال 1988 درباره موزیسین جاز، چارلی پارکر، 90 درصد بازیگرانش سیاه‌پوست بودند و مسخره کنان گفت:‌ برای فیلم جدیدش invictus از بازیگر سفیدپوستی برای نقش نلسون ماندلا استفاده نخواهد کرد. ایستوود گفت که لی باید دهانش را ببندد. لی ایستوود را یک مرد پیر عصبی خواند و گفت که علی‌رغم ساختن دو فیلم پشت سر هم درباره‌ی ایوجیما، پرچمهای پدران ما و نامه‌هایی از ایوجیما حتی یک سرباز سیاه‌پوست هم در این دو فیلم نبود و اضافه کرد که او و ایستوود هم نظر نیستند. در حقیقت تفنگ‌داران سیاهپوست در صحنه‌هایی از ماموریت مشخص شده دیده شدند. 
در پایان عکس‌های تاریخی که در نبرد ایوجیما گرفته شده تفنگ‌داران دریایی سیاه‌پوست را نشان می‌دهد. 
اگرچه سیاه‌پوستان در جنگ مبارزه کردند ولی بیشتر نقش کمکی در عرضه مهمات داشتند و درگیر حملات اصلی نمی‌شدند ولی نقش مهمی در اقدامات دفاعی داشتند.

بعدها لی ادعا کرد که این اتفاق توسط رسانه‌ها اغراق شده است و او و ایستوود به واسطه‌ی دوست دو طرفه‌شان، استیون اسپیلبرگ، با هم آشتی کرده‌اند.
در طی یک سخنرانی در دانشگاه کونکوردیا در مونترال کانادا در ۱۱ فوریه ۲۰۰۹ انتقاد کرد که چطور بعضی‌ها در انجمن‌های سیاه‌پوستان به اشتباه (با عقیده هوش با بازی سفیدپوستان و جهالت با بازی سیاه‌پوستان) دانشجویان و خانواده‌ها را برای حفظ نگرش مثبت و رسیدن به هدف‌هایشان موعظه می‌کنند.
در مارچ 2012 بعد از فیلم shooting of Trayvon Martin اسپایک لی یکی از کسانی بود که پیامی را که ادعا می‌کرد، آدرس خانه یک تیرانداز است را توسط توییتر به گردش درآورد.
معلوم شد که این پیام دروغ بوده و باعث شده که ساکنین خانه‌هایشان را ترک کنند و در هتل بمانند. لی یک پیام عذرخواهی صادر کرد و به توافقی رسید که شامل پرداخت غرامت بود.

فیلموگرافی

سال	فیلم	سال	فیلم
1977	Last Hustle in Brooklyn	2000	Bamboozled
1980	The Answer	2002	25th Hour
1981	Sarah	2004	She Hate Me
1983	Joe's Bed-Stuy Barbershop: We Cut Heads	2006	Inside Man
1986	Horn of Plenty	2008	Miracle at St. Anna
1986	She's Gotta Have It	2012	Red Hook Summer
1988	School Daze	2013	Oldboy
1989	Do the Right Thing	2013	Mike Tyson: Undisputed Truthts
1990	Mo' Better Blues	؟؟؟؟	Inside Man 2
1991	Jungle Fever	--	--
1992	Malcolm X	--	--
1994	Crooklyn	--	--
1995	Clockers	--	--
1996	Girl 6	--	--
1996	Get on the Bus	--	--
1998	He Got Game	--	--

جوایز

--	--	Academy Awards, USA
1997	نامزد	Best Documentary, Features for: 4 Little Girls
1989	نامزد	Best Writing, Screenplay Written Directly for the Screen for: Do the Right Thing
--	--	Golden Globes, USA
1989	نامزد	Best Director - Motion Picture for: Do the Right Thing
1989	نامزد	Best Screenplay - Motion Picture for: Do the Right Thing
--	--	Another 35 wins & 46 nominations

.... با تشکر از حانیه عزیز بابت ویراستاری متن و عرفان عزیز بابت تهیه عکس ها ....